DEPREMSELLİK

Deprem tehlike değerlendirmelerinde kaynak fayların yapısal özellikleri ve nitelikleri ile bunlardan kaynaklanan depremlerin sismolojik özellikleri iki temel veri grubunu oluşturur.Sismolojik veriler aktif fayların fayların tanımlamasında da kullanılan temel bilgilerdir. Önceki bölümlerde İzmir yakın çevresindeki deprem kaynaklarının coğrafik dağılımı, yapısal özelikleri, nitelikleri ve aktivitelerine ilişkin toplanan jeolojik ve jeomorfolojik bilgiler sunulmuştur. Aşağıda ise bölgedeki son ikibin yıl içerisinde meydana gelmiş tarihsel ve aletsel dönem depremleri hakkında özet bilgiler verilmektedir.

TARİHSEL DÖNEM DEPREMLERİ (1899 ve ÖNCESİ)

İzmir ve yakın çevresi, Doğu Akdeniz’de tarihsel çağlarda pek çok uygarlığın hüküm sürdüğü bir bölge olması nedeniyle tarihsel dönem deprem kayıtlarının en fazla olduğu bölgelerimizden biridir. Kayıtlar, İzmir kent merkezi ve yakın çevresindeki çoğu yerleşmenin tarihsel dönemde çok sayıda depremden etkilendiğini ortaya koyar (Şekil 31). Son iki bin yılda kent ve yakın çevresinde yıkıcı hasar yapan büyük depremler Tablo 1’de sunulmuştur. Kayıtlar, İzmir kentinin çoğu depremden etkilenmiş olmasına rağmen özellikle bazı depremlerde çok büyük hasarların meydana geldiğini göstermektedir.

TARİH:M.S.17

İzmir, Efes, Aydın, Manisa, Alaşehir ve Sart şehirlerinde, Gediz ve Büyük Menderes nehirlerinin vadilerinde tahribat yapmıştır. Ege bölgesindeki büyük felaketlerden biri olduğu söylenir. Batı Anadolu’da Efes’le birlikte 13 önemli İyon şehri tamamen yıkılmıştır.

TARİH:M.S 105

Eusebios’a göre, Aliağa, Myrina (Limni Adası), Çandarlı (Pitane) ve Nemrut Limanı (Cyme) bir depremle harap olmuştur.

TARİH:M.S 176 ve 177

Milet, Sakız Adası ve Sisam adalarında deprem olmuştur. Bu depremde tamamen hasar gören İzmir Marcus Aurelius emri ile yeniden inşa  edilmiştir.

TARİH:M.S 178

İzmir şehri harap olmuş, pek çok yangın çıkmış, zeminde çatlaklar açılmış ve küçük iç liman kapanmıştır. Şehir tekrar inşası için 10 yıl süreyle vergilerden muaf tutulmuştur.

TARİH:M.S 688

İzmir’de şiddetli ve tahripkar bir deprem, 20.000 ölüden bahsedilmektedir.

TARİH:M.S 1039

Cedrenos depremin çok felaket olduğunu bildirmiştir. Birçok bölge ve şehir bu deprem dolayısıyla hasar görmüştür. İzmir dehşetli bir manzaraya bürünmüştür, çünkü en güzel binalar çökmüş ve birçok insan ölmüştür.

TARİH:20 Mart 1389

Palermo ve Vatikan’daki kütüphanelerde bulunan iki yazma eserdeastro’nun büyük bölümünün 20 Mart 1389 depreminde harap olduğu ve bu depremin birçok binayı çatlatıp kırdığı belirtilir. Bu depremden oluşan denizdeki dalga ticaret merkezinin ortasına kadar gelmiş ve insanlarıorayı terk etmeye zorlamıştır. İzmir, Foça (Phocaea) kulesi ve Ikaria Adası da (Sisam Nomos’u) harap olmuştur.

TARİH:20 Mayıs 1654

Deprem İzmir’de, birçok kule ve caminin yıkılmasına ve birçok evin çökmesine, birçok da can kaybına neden olmuştur. Birçok kent sakini evlerini bırakıp açıkta kamp yaptılar; birçok Avrupalı tüccar da gemilerine kaçak aldılar. 25 Haziran’a kadar her gün art sarsıntılar hissedildiler.

TARİH: 2 Haziran 1664

Genel panik yaratan ve birkaç evi yıkan bir deprem.

TARİH:1668

İzmir’de tahribat yapmış, yangınlar çıkmıştır. Toprakta çatlaklar açılmıştır.2000 kişinin öldüğünden bahsedilir.

TARİH:14 Şubat 1680

İzmir’e 10 mil uzaklıktaki 3 kasaba yerle bir olmuştur. İzmir’den 1.5 saat uzaklıktaki bir dağ Carbon köyünün üzerine çökmüştür (heyelan).

TARİH:10 Temmuz 1688

İzmir’de büyük tahribat olmuştur. Kıyıda kaymalar olmuştur. Bunun neticesinde, 30 m genişliğinde bir kanal açılmıştır. 15.-20.000 kişinin öldüğünden bahsedilir. Deprem büyük bir alanda hissedilmiştir ve Tsunami oluşmuştur.

TARİH:13 Ocak 1690

Bu deprem İzmir ve ona yakın alanlarda hasara yol açmıştır. Sahil boyunca hasara neden olmuştur ancak içerlere doğru etkisi daha ciddiydi.

TARİH:Eylül (Ekim) 1723

İzmir’e gelen bir misafire göre, depremden iki ay sonra sarsıntı 60 evi yerle bir edip insanları öldürdü.

TARİH:4 Nisan 1739

Eski ve Yeni Foça’da da hasar büyüktür. Başka raporlara göre, İzmir’deki hasar geniş çapta denizin kenarındaki “Avrupa Kesimi”nde oluşmuştur. İzmir’de ölenlerin sayısı 80’i geçmemiştir. Sarsıntı eski Foça’nın dörtte üçünü tamamen yıkmış ve toprak açılıp içinden bitüm fışkırmıştır. Deltanın Gediz (Agria) Nehri’nin ağzındaki kısmı depremde çökmüş ve depremden sonra sular altında kalmıştır. Chios’ta (Sakız) birçok ev harap olmuş; bir kısım insan ölmüştür.

TARİH: 24 Kasım 1772

Deprem ve deprem etkisiyle oluşan dalgalar Foça kalesinin 5 kapısını ve camisini tamamen yıktı. Lesbos’ta( Midilli) birkaç ev yıkıldı. Sakız Adası adasında deprem hissedildi, ama bir hasar meydana getirmedi.

TARİH:3-5 Temmuz 1778

15 saniye sürmüş ve hemen hemen İzmir’i tamamıyla harap etmiştir. Bazı yerlerde zemin açılmıştır. İki kaptan İzmir’e 18 mil uzaklıktaki Urla’da toprağın yarılıp açıldığını rapor etmişlerdir. Efes’in yakınlarında adı verilmeyen bir dağdan zemin çatlakları rapor edilmiştir. Hasar Seydiköy ve daha batıya doğru yayılmıştır. Toplamda bu depremlerdeki can kaybı 200 kişiden fazladır. 16 Haziran’da İzmir’de hasara yolaçan ön sarsıntıdan sonra en büyüğüdür. Art sarsıntılar ilave zararlar vererek aylarca sürmüştür. Birçoğu İzmir’in güneybatısında daha kuvvetli hissedilmiştir.

TARİH:13 Ekim 1850

Batı Anadolu, İzmir, Manisa, Turgutlu, Bayındır, Ödemiş ve Tire’de çok şiddetli bir şekilde hissedilmiştir. Kemalpaşa’da yarıklar açılmıştır. Bölgede çeşitli hasarlar olmuştur.

TARİH:3 Kasım 1862

Deprem Turgutlu Kasabası’ndaki tüm evleri yerle bir etmiş; 280 kişinin ölümüne sebep olmuştur. Çevredeki diğer altı kasabada daha az zarar olmuştur. Afyon Karahisar’ da, Isparta bölgesinde ve maksimum 300km uzaklığa kadar hissedilmiştir. 13 Kasım’da meydana gelen art sarsıntıda Afyon Karahisar’daki evlerde çatlaklar oluşmuş; İzmir, Aydın, Nazilli, Denizli ve Sakız Adası ve Midilli adalarında hissedilmiştir.

TARİH:1 Şubat 1873

Sisam adası, İzmir, Aydın.

TARİH:29 Temmuz 1880

İzmir ve Gediz çukurluklarında, Menemen, Bornova, Karşıyaka’da fazla miktarda hasar yapmıştır. İzmir-Turgutlu demiryolu yarıklarla kesilmiştir. Depremin merkezi Menemen civarındadır.

TARİH:15 Ekim 1883

Çeşme yarımadasının batı kısmında bulunan bütün köylerde geniş hasarlar olmuştur. İzmir’de hafif hasarlar yapmıştır. 15.000 kişinin öldüğü söylenir.

TARİH:1 Kasım 1883

İzmir Körfezi ve Çeşme Yarımadasında şiddetli bir deprem olmuş; toprakta yarıklar açılmıştır.

ALETSEL DÖNEM DEPREMLERİ (1900-GÜNÜMÜZ)

1900’lü yılların başından itibaren “Aletsel Dönem” olarak adlandırılan ve günümüze kadarki dönemi içeren zaman dilimi içerisinde İzmir ve yakın çevresini etkileyen çok sayıda deprem meydana gelmiştir. İzmir kenti merkez olmak üzere yaklaşık 50 km yarıçaplı bir daire içerisinde kalan alanda son yüzyılda meydana gelen 13 depremin magnitüdü 4’ten büyüktür. (Tablo 2, Şekil 32). Bu depremlerin bazıları bölgede can kaybı ve maddi hasarlara neden olmuştur. Son yüzyılda meydana gelen depremler içerisinde en büyük deprem 31 Mart 1928 tarihli Torbalı depremidir (M: 6.5). Bu deprem çok geniş bir alanda etki yapmış (Şekil 33), 2000’den fazla ev yıkılmış yada hasar görmüştür. İzmir güneyinde meydana gelmiş 6 Kasım 1992 depreminin büyüklüğü ise Mw: 6.0’dır. 2003 yılında meydana gelmiş Urla depremi (Mw:5.7) ise Seferihisar’da az hasara yol açmıştır. Bölgede meydana gelmiş diğer bazı depremlere ilişkin makrosismik haritalar Şekil 34, 35, 36 ve 37’de sunulmuştur. Bu haritalardan da anlaşılabileceği gibi İzmir kent yerleşmesi orta büyüklükte de olsa çevresinde farklı alanlarda oluşan bu depremlerden etkilenen bir coğrafik konumdadır.

TARİH:19 Ocak 1909

Foça Depremi

Depremin merkezi Güzelhisar, Menemen ve Foça arasındadır. 700 ev yıkılmış, 1000 ev hasar görmüş, 8 kişi ölmüştür.

TARİH:31 Mart 1928

Torbalı Depremi

Depremin merkezi Torbalı’da Küçük Menderes ile İzmir K-G çukurluklarının birleştiği yerdedir. Depremde 2000 ev yıkılmıştır. Torbalı-Tepeköy yöresinde fazla hasara, İzmir,

Manisa, Alaşehir, Uşak, Bayındır, Tire ve Ödemiş’te hafif hasara neden olmuştur. Deprem bütün Batı Anadolu’da hissedilmiştir.

TARİH:22 Eylül 1939

Dikili Depremi

Depremin merkezi Dikili’ye çok yakın olup, Dikili ile Midilli arasındadır. 1000 ev yıkılmış, 41 kişi ölmüş, 68 kişi yaralanmıştır. Depremden sonra termal kaynaklar oluşmuştur. Dikili ile Bergama arasında yarıklar oluşmuştur.Deprem bütün Batı Anadolu’da hissedilmiştir.

TARİH:23 Temmuz 1949

Karaburun Depremi

Deprem sonucunda Karaburun-Çeşme yarımadasının doğusu, Mordoğan ile yarımadanın kuzey burnu arasında, Denize giren çevresinde, Çeşme yarımadasında ve çevresindeki köylerde oldukça ağır hasar meydana gelmiştir. Çeşme ılıcasının suları çoğalmış, bazı akarsular da kesilmiştir. Sakız adasında da hasar olmuştur ve denizde çok şiddetli hareketler gözlenmiştir. 7 kişi ölmüş, 2200 ev yıkılmış veya hasara uğramıştır.

TARİH:2 Mayıs 1953

Karaburun Depremi

Depremin merkezi Karaburun yarımadasının kuzeyi olup, Dikili, Urla, Menemen, Çeşme, Bergama ve Foça’da şiddetlice hissedilmiştir. Kötü zeminlerde hasara neden olmuştur. Yaklaşık 300 ev hasar görmüştür.

TARİH:16 Temmuz 1955

Söke-Balat Depremi

Depremin merkezi Ege denizindedir. Deprem Ege adalarında, İzmir ve ilçelerinde, Kuşadası ve yakın yerleşim birimlerinde hissedilmiştir. İzmir’de birçok yapının duvarları çatlamış, bazı camilerin minareleri hasar görmüştür. Deprem sırasında büyük bir gürültü duyulmuş, Gediz ve Büyük Menderes nehirlerinde  taşmalar meydana gelmiştir. Deprem sırasında 300 ev yıkılmış, 2 kişi ölmüştür.

TARİH:19 Haziran 1966

Menemen Depremi

İzmir ve çevresinde şiddetlice hissedilen bu depremde Menemen’de 100 kadar evin duvarları çatlamıştır.

TARİH:6 Nisan 1969

Karaburun Depremi

Merkezi Karaburun açıkları olan bu deprem, Çeşme ve Sakız adasında 443 yapıda hasara neden olmuştur.

TARİH:1 Şubat 1974

İzmir Depremi

Depremin merkezi İzmir’den 15 km uzaklıkta olup birçok yapıda hasara neden olmuştur. İzmir’de 2 kişi ölmüş, 7 kişi yaralanmış, 47 evde ağır hasar görülmüştür. Şehir merkezi ve Karşıyaka’nın bir kısmında ve Alsancak’ ta çeşitli hasarlar olmuştur.

TARİH:16 Aralık 1977

İzmir Depremi

İzmir’de bu deprem ile bazı evler yıkılmış, 20 kişide yaralanmıştır. Özellikle Buca, Alsancak, Hatay, Karşıyaka, Bornova, Gültepe ve Tepecik semtlerinde bazı evler hasar görmüş, duvarlar çökmüş ve çatlaklar oluşmuştur.

TARİH:14 Haziran 1979

Karaburun Depremi

Depremin merkezi Ege denizindedir. İzmir ve çevresinde kuvvetlice hissedilen bu depremde, Alsancak semtinde bazı evlerde duvarlar derin biçimde çatlamıştır. Karaburun’da 2 ev çökmüş, bir kişi yaralanmıştır. Deprem Ege adalarında da hissedilmiştir.

TARİH:6 Kasım 1992

Doğanbey Depremi

Depremin merkezi Doğanbey civarında olup, 60 kadar yapıda ciddi hasara sebebiyet vermiştir. Deprem İzmir’de kuvvetli olarak hissedilmiştir.

TARİH:28 Ocak 1994

Manisa Depremi 18:45 38.69 27.49 5 5.2 VII Manisa ve civarında 60 kadar yapıda hasar vardır.

TARİH:24 Mayıs 1994

Karaburun Depremi Karaburun ve civarında 10 kadar yapıda hasar vardır.

TARİH:10 Nisan 2003

Depremin merkezi Urla ile Seferihisar arasına düşmektedir. Urla ve Seferihisar’da.Depremin merkezi Urla ile Seferihisar arasına düşmektedir. Urla ve Seferihisar’da  Deprem tehlike değerlendirmelerinde kaynak fayların yapısal özellikleri ve nitelikleri ile bunlardan kaynaklanan depremlerin sismolojik özellikleri iki temel veri grubunu oluşturur.Sismolojik veriler aktif fayların fayların tanımlamasında da kullanılan temel bilgilerdir. Önceki bölümlerde İzmir yakın çevresindeki deprem kaynaklarının coğrafik dağılımı, yapısal özelikleri, nitelikleri ve aktivitelerine ilişkin toplanan jeolojik ve jeomorfolojik bilgiler sunulmuştur. Aşağıda ise bölgedeki son iki bin yıl içerisinde meydana gelmiş tarihsel ve aletsel dönem depremleri hakkında özet bilgiler verilmektedir.

TARİH: 24 Mayıs 2014

Ege Denizi

Merkezi Gökçeada açıkları olan deprem İstanbul, Çanakkale ve İzmir dahil birçok kentte korku yarattı. Kandilli Rasathanesi ölçümlerine göre 6,5 büyüklüğünde olan sarsıntı dört ülkede en az 40 şehirde hissedildi. Can kaybı yaşanmazken bazı binalarda çatlaklar oluştu.


TARİH: 12 Haziran 2017

Ege Denizi

Ege Denizi'nde 12.06.2017 tarihinde Saat  15:28:38' de  Yerin 6.0 km derinliğinde, 38.8512 Enlem, 26.2583 Boylamda 6.3 büyüklüğünde deprem meydana geldi.


KAYNAK: BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ, KANDİLLİ RASATHANESİ VE DEPREM ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ (KRDAE) BÖLGESEL DEPREM-TSUNAMİ İZLEME VE DEĞERLENDİRME MERKEZİ (BDTİM)

Etiketler:İzmir Fay Hattı Haritası, İzmir Deprem Riski Olan Semtler, İzmir Zemin Haritası, İzmir Deprem Tarihi, İzmir Deprem Haritası 2017, İzmirin Depreme Dayanıklı İlçeleri, İzmirin Zemini Sağlam Yerleri, İzmir Diri Fay Haritası,