Kendi işini kurmak isteyen engelliye 26 bin lira destek haberi için Tıklayınız |
Sosyal güvenlik sistemimiz içinde yer alan SSK ve T.C. Emekli Sandığı yasal tabiriyle sakat çalışanlar (özürlü veya engelliler) için özel emeklilik şartları ortaya koyarak emekliliklerini kolaylaştırmış, buna karşın Bağ-Kur ise bu yönde bir değişikliğe gitmemiş engelli, sağlam ayrımı yapmamıştı.
06.08.1991’den önce ilk defa sigortalı olan yüzde 40 ve daha fazla oranda özürlü raporu olan SSK sigortalıları, Maliye Bakanlığı’ndan 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu gereğince vergi indirim belgesi aldıklarında, herhangi bir yaşa tabi olmaksızın 15 yıllık süre ve bu süre içinde en az 3 bin 600 gün prim ödeme koşuluyla cinsiyet ayırt etmeksizin emekli oluyorlardı.
05.08.1991’den sonra ve 30.09.2008’den önce ilk defa sigortalı olanlar aşağıdaki kademelendirmeye göre emekli olabiliyorlar.
| Engel Derecesi | Engel Derecesi | Engel Derecesi |
İşe Başlama Tarihi | I. Derece (%80 ve üstü) | II. Derece (%60-79) | III. Derece (%40-59) |
05.08.1991 ve öncesi | 15 yıl, 3600 gün | 15 yıl, 3600 gün | 15 yıl, 3600 gün |
06.08.1991-05.08.1994 | 15 yıl, 3600 gün | 15 yıl, 8 ay-3680 gün | 16 yıl, 3760 gün |
06.08.1994-05.08.1997 | 15 yıl, 3600 gün | 16 yıl, 4 ay-3760 gün | 17 yıl, 3920 gün |
06.08.1997-05.08.2000 | 15 yıl, 3600 gün | 17 yıl, 3840 gün | 18 yıl, 4080 gün |
06.08.2000-05.08.2003 | 15 yıl, 3600 gün | 17 yıl, 8 ay-3920 | 19 yıl, 4240 gün |
06.08.2003-30.09.2008 | 15 yıl, 3600 gün | 18 yıl-4000 gün | 20 yıl-4400 gün |
01.04.1981 tarihinden sonra ve 18 yaşından önce ilk defa sigortalı olmuş SSK’lı engellilerin yukarıdaki tabloya göre emeklilik koşullarının tespitinde 18 yaşını doldurdukları tarih esas alınıyor.
Vergi İndirim Belgesi Kalkıyor mu?
Yeni dönemde ilgi çekici olan bir nokta olarak, sakatlıktan dolayı Maliye aracılığıyla verilen vergi indirim belgesi aranmaksızın SGK’ca yetkilendirilmiş sağlık kuruluşlarında yapılacak muayene ve tetkikler sonucu en az yüzde 40 çalışma gücü kaybının SGK Sağlık Kurulu’nca da onaylanması durumunda çalışma gücü kaybına dayanarak emeklilik yolunun açılmış oluşudur.
Bunun yanında 1 Ekim 2008 tarihinden önce sigortalı olanların, bu tarihten önce veya sonra vücutça engeli nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış olmaları yoluyla özürlü emekliliğine de hak kazanmış olmaları uygulaması devam edecek.
1 Ekim 2008 tarihinden önce sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlananlardan yaşlılık aylığı bağlananların aylıklarının kesilmesi ve tekrar bağlanmasında eski hükümler geçerli olmaya devam edecek.
Vergi indirim hakkının tanınmasında olduğu gibi SGK Sağlık Kurulunca çalışma gücü kaybının saptanmasında da 16.07.2006 tarihli ve 26230 sayılı RG’de yayımlanan Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik esas alınacak.
Vergi İndirim Belgesi Alma Yöntemi
Vergi indirim belgesinden yararlanmak isteyen engelli çalışanlar işyerlerinden alacakları hizmet erbabı olduklarını gösterir belgenin yanında nüfus cüzdanı örneği ve üç adet fotoğrafla ildeyseler, Defterdarlık Gelir Müdürlüğüne, bağımsız vergi dairesi bulunan bir ilçedeyseler Vergi Dairesi Müdürlüğüne, diğer ilçelerde Mal Müdürlüklerine başvurarak bu birimlerin sevk edeceği yetkili bir sağlık kuruluna kararına dayanarak bu haktan yararlanabiliyorlar. İlk urul raporuna itiraz hakkı mevcut ve bu haktan yararlanarak başka bir hastanede yeniden muayene olmak için bulunulan ilin sağlık müdürlüğüne başvurulması gerekiyor.
Bağ-Kur’lular da Artık Özürlülükten Emekli Olabilecek
4/b (Bağ-Kur) sigortalılarından ilk defa sigortalı olduğu tarihten önce malûl olduğu için malûllük aylığı bağlanmayanlar, çalışma gücü kaybı yüzde 40 ila yüzde 59 arasında olanlar bu gerekçelerle 1 Ekim 2008 tarihinden sonra tahsis talebinde bulunmaları durumunda aşağıdaki şartlarda 4/b sigortalılığı kapsamına konulan özürlü emekliliğinden yararlanabilecekler.
4/b sigortalılarının emekli aylığı için sigortalılığa esas faaliyete son verip vermeyeceğini beyan ettikten sonra matbu tahsis talep dilekçeyle yazılı istekte bulunmaları gerekiyor. 4/b sigortalılarının kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması da zorunlu. Özürlü emekliliği eski-yeni Bağ-Kur’luları kapsıyor.
Çalışma Gücünde Kayıp Oranı | ||
%60 ve daha çok olanlar | %50 – %59 arası olanlar | %40-%49 arası olanlar |
15 yıl, 3 bin 960 gün | 16 yıl, 4 bin 320 gün | 18 yıl, 4 bin 680 gün |
Engelli 4/c Sigortalılarının (Memurların) Emeklilikleri Kolaylaştı
Mevcut düzenlemelere göre memurların özürlülükten 15 yılla emekli olmaları için ya memuriyete sakat kadrosundan girmiş olmaları veya göreve girişlerinde Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmeliğe uygun olarak alınmış ve sakatlık oranının en az yüzde 40 olduğuna ilişkin raporlarının olması gerekiyordu. Bu şartlara sahip olmayanlar özürlülük dereceleri ne olursa olsun 15 yılla emeklilikten yararlanamıyorlardı.
5510 sayılı Kanunla bunlara ek olarak, 1 Ekim 2008’den önce Emekli Sandığı’na tabi olarak göreve başlamış olan 4/c sigortalılarından en az yüzde 40 oranında doğuştan özürlü olduklarını belgeleyenler de 15 yıl hizmetleri de varsa 1 Ekim 2008’den itibaren emekli olabilecekler.
5510 sayılı Kanunla, doğuştan olmayan nedenlerle çalışma gücündeki kayıp oranı yüzde 50 ila yüzde 59 arasında olanlar 16 yıl (5 bin 760 gün) hizmetle; yüzde 40 ila yüzde 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar ise 18 yıl (6 bin 480) hizmetle emekli olabilecekler.
Kaynak: Ali Tezel